Atic maakt de balans op tijdens een studiedag
In de voorbije maand april organiseerde Atic, de beroepsvereniging van HVAC-professionals, aan de VUB een studiedag gewijd aan koolstofarme productiesystemen. Die namiddag van conferenties, afgewisseld met netwerkmomenten, bracht heel wat installateurs, architecten, projectontwikkelaars, onderhoudsfirma’s en andere technici samen en maakte het mogelijk om de balans op te maken van hoe we in de toekomst zullen voldoen aan onze behoeften op het gebied van thermisch comfort, en toch de impact op het milieu en onze energiebehoeften verminderen. Via presentaties van concrete voorbeelden spraken de verschillende sprekers over uiteenlopende onderwerpen zoals onder andere warmtepompen, geothermie, riothermie, de koudemiddelen van morgen en waterstoftoepassingen.
- Een rijk gevuld programma
Na een ‘walking dinner’, dat tevens een ideale gelegenheid voor netwerkingwas, leidde Joris Mampaey, voorzitter van Atic, de studienamiddag in. Hij presenteerde aan de vele deelnemers het rijke en gevarieerde programma en toonde daarmee aan hoezeer de bouwsector op alle niveaus (milieu, energie, …) impact heeft. Nauwere samenwerking tussen alle belanghebbenden in de sector is daarom absoluut noodzakelijk om decarbonisatie in gebouwen, maar ook in de industrie, concreet te realiseren. - Wettelijk kader leidt tot warmtepompen
En decarbonisatie was nu net het thema van de eerste spreker van de dag, Lieven Verstaen van Daikin Belux. Hij had het in het bijzonder over het Europees en nationaal wettelijk kader dat de stappen van deze decarbonisatie bepaalt. De Europese Green Deal (2019) legt een vermindering van 55% van de uitstoot van broeikasgassen op tegen 2030 (ten opzichte van 1990). De deal bepaalt ook dat Europa tegen 2050 een klimaatneutraal continent moet zijn. REPowerEu is het plan om de energiebronnen te diversifiëren, met als doel de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen. Waterstof is een van de oplossingen van de toekomst. In die context wil men met dit plan het gebruik van schone energie versnellen. Tenslotte is energiebesparing een sleutelbegrip van REPowerEu. Lieven Verstaen sprak ook over ETS2, het nieuwe emissiehandelssysteem dat vanaf 2027 de duurzaamheid van verwarming in gebouwen en van mobiliteit moet waarborgen, meer bepaald door koolstofheffingen op fossiele brandstoffen. - In deze context van decarbonisatie is de warmtepomp een essentieel lage-emissie-instrument. Op nationaal niveau toonde Lieven Verstaen zich verheugd over de bereidheid van Vlaanderen om warmtepompen te promoten, in tegenstelling tot Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die nog geen specifiek plan hebben om minder vervuilende technologieën in te voeren, althans niet op korte termijn. In feite leidt in Vlaanderen het EPB, ook al is er geen verplichting, de facto tot het gebruik van een warmtepomp voor nieuwbouwwoningen. En op middellange termijn is een warmtepomp ook een geschikte oplossing bij renovatie. Kortom, voor L. Verstaen, die vervolgens de bestaande en toekomstige oplossingen op dit gebied presenteerde, is de warmtepomp met voorsprong de oplossing van de toekomst.
- En Yves Dozin van Mitsubishi Electric Europe zal het daarmee zeker niet oneens zijn. Hij presenteerde aan de deelnemers concrete voorbeelden van het gebruik en de werking van een 4-pijpswarmtepomp. Een concept dat uitermate geschikt is voor gebouwen met een grote gelijktijdige behoefte aan verwarming en koeling. Tijdens zijn demonstraties en voorbeelden, waaronder het Radiohuis op het Flageyplein in Brussel, benadrukte hij de beperkingen van deze oplossing en het belang van enerzijds echte gelijktijdigheid tussen verwarming en koeling, en anderzijds aanzienlijke behoeften.
- Welke oplossingen voor koudemiddelen?
Kurt Vannieuwenhuyze van Climalife gaf vervolgens een compleet overzicht van de situatie op de koudemiddelenmarkt. Welke koudemiddelen zijn momenteel beschikbaar, wat zijn de oplossingen om de evolutie van de F-Gasverordening het hoofd te bieden, hoe een koudemiddel te kiezen, wat zijn de nieuwe mogelijkheden met R-1234ze voor scrollcompressoren, … ? Dit waren slechts enkele van de vele vragen die hij met precisie en veel concrete voorbeelden beantwoordde.
Hij sprak ook over de essentie van het merk Climalife, namelijk het concept van de circulaire economie, en in deze context zijn gerecyclede en geregenereerde koudemiddelen van essentieel belang om aan de F-Gasverordening te voldoen. - Riothermie, STES en geothermie
Er bestaan heel veel verschillende oplossingen voor het decarboniseren van gebouwen. Riothermie is er een van, zoals Olivier Pireyn van Vivaqua demonstreerde met twee projecten, waaronder de nieuwbouw van het stadhuis van Ukkel in Brussel. Riothermie bestaat uit het terugwinnen van de restwarmte uit rioolwater en het gebruik ervan voor o.a. de thermische behoeften van een gebouw via warmtewisselaars die in diezelfde riolering worden geplaatst. Door de aanzienlijke stijging van de gas- en elektriciteitsprijzen kan deze oplossing op economisch vlak zeer interessant zijn, zelfs wanneer duidelijk is dat, zoals in dit geval, het milieu er het meeste baat bij heeft. De noodzakelijke voorwaarden voor een riothermisch project zijn de volgende: voldoende afvalwaterstroom, verwarming bij lage temperatuur, gematigde koelbehoefte en - in de mate van het mogelijke - een continue werking van het riothermisch systeem. Olivier Pireyn haalde ook het geval aan van BruCity, een gebouw van de stad Brussel. - Een andere specifieke “low CO2“-toepassing die tijdens deze studiedag werd gepresenteerd, was STES of Seasonal Thermal Energy Storage. Dit systeem, toegepast in het nieuwe hoofdkantoor van BNP Paribas Fortis in Brussel, werd in detail beschreven door Thomas Daye van Sweco. Hij legde uit hoe men in de zomer free-cooling en in de winter free-heating kan verkrijgen met behulp van een grote watertank waarin de energie wordt opgeslagen.
- Onder de reeds bekende lage-emissie-oplossingen werd geothermie niet vergeten tijdens deze namiddag, integendeel. Na een uitgebreide presentatie van Wim Boydens (UGent & Boydens Engineering part of Sweco) over geothermie in het algemeen en over het potentieel van de bodem op dit gebied in Vlaanderen en Nederland, brachten Jan Vandeneede van Arcadis en Olivier Kaufmann van UMons respectievelijk verslag uit over geothermische toepassingen op grote diepte in Vlaanderen en Wallonië.
- Waterstof van A tot Z
Last but not least was de laatste spreker van de dag, Isabel François van WaterstofNet, die sprak over een oplossing van de toekomst, namelijk waterstof. Methoden voor de productie, de opslag, het transport en de distributie van waterstof stonden op het programma. Ze definieerde ook de twee belangrijkste toepassingsgebieden van H2: gebouwen (verwarming en elektriciteit) en mobiliteit. En hoewel waterstof in België in essentie grijs is, omdat het voornamelijk uit aardgas wordt geproduceerd, benadrukte ze toch het potentieel van de groene waterstof voor de toekomst. - Koolstofarme productiesystemen | Install Magazine